Phân tích báo cáo kết quả kinh doanh 101

Lợi ích của việc hiểu báo cáo kết quả kinh doanh

Hiểu rõ báo cáo kết quả kinh doanh mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho bạn. Dù là nhà đầu tư, nhân viên hay chỉ đơn giản là người muốn nắm rõ tình hình tài chính của một doanh nghiệp, việc phân tích báo cáo này giúp bạn:

• Đánh giá sức khỏe tài chính của doanh nghiệp một cách toàn diện
• Phát hiện điểm mạnh và điểm yếu trong hoạt động kinh doanh
• Đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt dựa trên dữ liệu thực tế
• Dự đoán xu hướng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai

Giống như việc bác sĩ đọc kết quả xét nghiệm để đánh giá sức khỏe của bạn, “đọc” báo cáo kết quả kinh doanh sẽ giúp bạn hiểu rõ “sức khỏe” của doanh nghiệp.

Các thành phần chính trong báo cáo kết quả kinh doanh

1. Doanh thu (Revenue)

Doanh thu là tổng số tiền mà doanh nghiệp thu được từ việc bán sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định (thường là quý hoặc năm).

Ví dụ: Cửa hàng Việt Bakery bán được 1,000 chiếc bánh mì mỗi chiếc giá 20,000 đồng và 500 ly cà phê mỗi ly giá 30,000 đồng trong tháng 3/2025. Doanh thu của Việt Bakery trong tháng 3 sẽ là:

• Bánh mì: 1,000 × 20,000 = 20,000,000 đồng
• Cà phê: 500 × 30,000 = 15,000,000 đồng
• Tổng doanh thu: 35,000,000 đồng

Mẹo nhỏ: Khi xem xét doanh thu, hãy chú ý đến sự tăng trưởng qua các kỳ và so sánh với các đối thủ cạnh tranh trong cùng ngành.

2. Giá vốn hàng bán (Cost of Goods Sold - COGS)

Giá vốn hàng bán là tổng chi phí trực tiếp liên quan đến việc sản xuất hoặc mua sản phẩm/dịch vụ mà doanh nghiệp bán ra.

Ví dụ: Tiếp tục với Việt Bakery, chi phí để làm 1,000 chiếc bánh mì bao gồm:

• Nguyên liệu (bột, men, muối…): 5,000,000 đồng
• Nhân công trực tiếp: 3,000,000 đồng
• Chi phí điện, nước để sản xuất: 1,000,000 đồng

Chi phí để làm 500 ly cà phê:

• Cà phê nguyên liệu: 3,000,000 đồng
• Sữa, đường: 1,500,000 đồng
• Nhân công pha chế: 2,000,000 đồng

Tổng giá vốn hàng bán: 15,500,000 đồng

3. Lợi nhuận gộp (Gross Profit)

Lợi nhuận gộp là khoản tiền còn lại sau khi trừ giá vốn hàng bán từ doanh thu.

Công thức: Lợi nhuận gộp = Doanh thu - Giá vốn hàng bán

Ví dụ: Lợi nhuận gộp của Việt Bakery:

• Doanh thu: 35,000,000 đồng
• Giá vốn hàng bán: 15,500,000 đồng
• Lợi nhuận gộp: 35,000,000 - 15,500,000 = 19,500,000 đồng

Tỷ suất lợi nhuận gộp (Gross Profit Margin) = (Lợi nhuận gộp / Doanh thu) × 100% = (19,500,000 / 35,000,000) × 100% = 55.7%

Điều này có nghĩa là: Cứ mỗi 100 đồng doanh thu, Việt Bakery còn lại 55.7 đồng sau khi trừ chi phí trực tiếp để sản xuất sản phẩm.

4. Chi phí bán hàng (Selling Expenses)

Chi phí bán hàng là những khoản chi liên quan đến việc tiếp thị, bán và phân phối sản phẩm hoặc dịch vụ.

Ví dụ cho Việt Bakery:

• Quảng cáo trên mạng xã hội: 2,000,000 đồng
• Khuyến mãi, giảm giá: 1,500,000 đồng
• Lương nhân viên bán hàng: 3,000,000 đồng
• Tổng chi phí bán hàng: 6,500,000 đồng

5. Chi phí quản lý doanh nghiệp (Administrative Expenses)

Chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm các khoản chi phí chung không trực tiếp liên quan đến sản xuất hoặc bán hàng.

Ví dụ cho Việt Bakery:

• Lương quản lý: 5,000,000 đồng
• Tiền thuê mặt bằng: 7,000,000 đồng
• Chi phí văn phòng phẩm: 500,000 đồng
• Tổng chi phí quản lý: 12,500,000 đồng

6. Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh (Operating Profit)

Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh là số tiền còn lại sau khi trừ chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp từ lợi nhuận gộp.

Công thức: Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh = Lợi nhuận gộp - Chi phí bán hàng - Chi phí quản lý doanh nghiệp

Ví dụ:

• Lợi nhuận gộp: 19,500,000 đồng
• Chi phí bán hàng: 6,500,000 đồng
• Chi phí quản lý: 12,500,000 đồng
• Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh: 19,500,000 - 6,500,000 - 12,500,000 = 500,000 đồng

7. Thuế thu nhập doanh nghiệp (Corporate Income Tax)

Thuế thu nhập doanh nghiệp là khoản thuế mà doanh nghiệp phải nộp dựa trên lợi nhuận trước thuế.

Ví dụ: Giả sử thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp là 20%

• Lợi nhuận trước thuế: 500,000 đồng
• Thuế thu nhập doanh nghiệp: 500,000 × 20% = 100,000 đồng

8. Lợi nhuận sau thuế (Net Profit)

Lợi nhuận sau thuế là số tiền cuối cùng còn lại sau khi đã trừ tất cả các chi phí và thuế.

Công thức: Lợi nhuận sau thuế = Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh - Thuế thu nhập doanh nghiệp

Ví dụ:

• Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh: 500,000 đồng
• Thuế thu nhập doanh nghiệp: 100,000 đồng
• Lợi nhuận sau thuế: 500,000 - 100,000 = 400,000 đồng

Bảng tổng hợp báo cáo kết quả kinh doanh

Dưới đây là bảng tổng hợp báo cáo kết quả kinh doanh của Việt Bakery cho tháng 3/2025:

Chỉ tiêu	Số tiền (VNĐ)	Tỷ lệ (%)
Doanh thu	35,000,000	100%
Giá vốn hàng bán	15,500,000	44.3%
Lợi nhuận gộp	19,500,000	55.7%
Chi phí bán hàng	6,500,000	18.6%
Chi phí quản lý doanh nghiệp	12,500,000	35.7%
Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh	500,000	1.4%
Thuế thu nhập doanh nghiệp (20%)	100,000	0.3%
Lợi nhuận sau thuế	400,000	1.1%

Làm sao để đọc và phân tích báo cáo hiệu quả?

1. So sánh qua các kỳ

Một báo cáo đơn lẻ không nói lên được nhiều điều. Hãy so sánh các chỉ số qua nhiều kỳ (ít nhất 3-4 kỳ) để thấy được xu hướng.

Ví dụ: Doanh thu của Việt Bakery qua các tháng:

• Tháng 1: 30,000,000 đồng
• Tháng 2: 32,000,000 đồng
• Tháng 3: 35,000,000 đồng

→ Doanh thu đang có xu hướng tăng đều qua các tháng (+6.7% tháng 2, +9.4% tháng 3)

2. Phân tích tỷ lệ

Tính toán các tỷ lệ phần trăm giúp bạn hiểu rõ hơn về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Các tỷ lệ quan trọng cần chú ý:

• Tỷ suất lợi nhuận gộp = Lợi nhuận gộp / Doanh thu
• Tỷ suất lợi nhuận hoạt động = Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh / Doanh thu
• Tỷ suất lợi nhuận ròng = Lợi nhuận sau thuế / Doanh thu

3. So sánh với ngành

So sánh các chỉ số của doanh nghiệp với trung bình ngành để biết doanh nghiệp đang đứng ở đâu so với đối thủ.

Ví dụ: Tỷ suất lợi nhuận gộp trung bình của ngành thực phẩm đồ uống là 60%. Việt Bakery có tỷ suất 55.7%, thấp hơn một chút so với trung bình ngành, có thể cần cải thiện.

Những dấu hiệu cần chú ý

• Doanh thu tăng nhưng lợi nhuận giảm: Có thể do chi phí tăng nhanh hơn doanh thu.
• Tỷ suất lợi nhuận gộp giảm: Có thể do giá nguyên liệu tăng hoặc giá bán giảm.
• Chi phí bán hàng tăng mạnh: Cần xem xét hiệu quả của các chiến dịch marketing.
• Chi phí quản lý cao so với doanh thu: Có thể cần tối ưu hóa bộ máy quản lý.

Kết luận

Phân tích báo cáo kết quả kinh doanh không chỉ đơn thuần là nhìn vào con số lợi nhuận cuối cùng. Bằng cách hiểu rõ từng thành phần và mối quan hệ giữa chúng, bạn có thể đánh giá toàn diện về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Đối với Việt Bakery trong ví dụ trên, mặc dù doanh thu khá tốt và tỷ suất lợi nhuận gộp ở mức chấp nhận được (55.7%), nhưng chi phí quản lý doanh nghiệp quá cao (35.7% doanh thu) đã khiến lợi nhuận sau cùng chỉ còn rất ít (1.1%). Đây là điểm mà doanh nghiệp cần cải thiện trong tương lai.

Hãy nhớ rằng, phân tích báo cáo tài chính là một kỹ năng phát triển theo thời gian. Càng thực hành nhiều, bạn sẽ càng trở nên nhạy bén với những con số và xu hướng quan trọng!